Rewolucja w podejściu do rozwoju dziecka - o filozofii Marii Montessori.

Kim jest Maria Montessori?

Maria Montessori (1870–1952) była włoską lekarką, pedagogiem oraz prekursorką nowoczesnej edukacji. Zasłynęła jako twórczyni metody pedagogicznej, znanej dziś jako metoda Montessori, która opiera się na indywidualnym podejściu do dziecka i jego naturalnym tempie rozwoju. Maria Montessori była jedną z pierwszych kobiet we Włoszech, które ukończyły studia medyczne, co już w młodości wyróżniało ją na tle ówczesnego społeczeństwa.

Po zakończeniu studiów medycznych Maria Montessori zaczęła pracę z dziećmi z zaburzeniami rozwojowymi. To doświadczenie wpłynęło na jej późniejsze poglądy na temat edukacji, które bazowały na obserwacji i eksperymentowaniu z różnymi technikami nauczania. Maria Montessori zauważyła, że dzieci najlepiej uczą się przez doświadczenie i manipulację przedmiotami, co zainspirowało ją do stworzenia materiałów dydaktycznych wspierających samodzielność i rozwój poznawczy.

Metoda Montessori i rozwój dziecka

Metoda Montessori koncentruje się na wspieraniu naturalnych zdolności i zainteresowań dziecka. W przeciwieństwie do tradycyjnych systemów edukacyjnych, gdzie nauczyciel pełni centralną rolę, metoda Montessori kładzie nacisk na autonomię dziecka. Dzieci w systemie Montessori są zachęcane do samodzielnego odkrywania świata i zdobywania wiedzy w sposób swobodny, naturalny, ale zarazem uporządkowany.

Podstawowe zasady metody Montessori obejmują:

• Szacunek dla indywidualności dziecka: dzieci rozwijają się w różnym tempie i mają różne zainteresowania. Metoda Montessori zakłada, że każde dziecko powinno mieć możliwość rozwijania się zgodnie z własnym rytmem, bez presji narzuconej przez zewnętrzne standardy.

• Praca w przygotowanym środowisku: klasy Montessori są specjalnie zaprojektowane, aby wspierać samodzielną naukę. W klasie znajdują się różnorodne materiały dydaktyczne, które umożliwiają dzieciom eksperymentowanie i zdobywanie nowych umiejętności w praktyczny sposób.

• Aktywne uczenie się: Montessori promuje aktywność fizyczną jako integralną część procesu nauczania. Dzieci mają swobodę poruszania się po klasie, co stymuluje ich rozwój motoryczny i umysłowy.

• Rola nauczyciela jako przewodnika: nauczyciel w klasie Montessori nie jest centralną postacią, jak w tradycyjnych modelach edukacji. Jego rolą jest raczej wspieranie i kierowanie procesem nauki, nie narzucając swojej woli.

• Nauka przez doświadczenie: dzieci uczą się najlepiej, gdy same odkrywają świat poprzez działanie i interakcje z otoczeniem. Metoda Montessori wykorzystuje specjalnie zaprojektowane materiały dydaktyczne, które pomagają rozwijać zdolności poznawcze, motoryczne i społeczne.

Wpływ metody Montessori na rozwój dziecka

Badania pokazują, że dzieci uczące się w systemie Montessori rozwijają się szybciej pod względem samodzielności, umiejętności rozwiązywania problemów oraz kreatywności niż dzieci w tradycyjnych systemach edukacyjnych. Ponadto, metoda Montessori kładzie duży nacisk na rozwój emocjonalny i społeczny dziecka, co ma ogromne znaczenie dla ich przyszłego funkcjonowania w dorosłym życiu.

Dzięki indywidualnemu podejściu do dziecka, metoda Montessori sprzyja rozwijaniu zdolności samodzielnego myślenia oraz odpowiedzialności za własne decyzje. Maria Montessori wierzyła, że dzieci są z natury zdolne do samodzielnego uczenia się i że kluczową rolą dorosłych jest wspieranie ich w tym procesie, a nie narzucanie gotowych rozwiązań.

Metoda Montessori a rozwój dziecka w domu

Metoda Montessori znajduje swoje zastosowanie nie tylko w szkołach i przedszkolach, ale także w codziennym życiu domowym. Rodzice mogą wspierać rozwój dziecka zgodnie z filozofią Montessori, tworząc w domu otoczenie sprzyjające samodzielności i eksploracji. Kluczowe znaczenie ma przygotowanie odpowiedniej przestrzeni, w której dziecko będzie mogło bezpiecznie odkrywać świat i podejmować wyzwania na własnych warunkach. Proste zmiany, takie jak dostosowanie wysokości mebli, udostępnienie dzieciom narzędzi do codziennych zadań (np. samodzielne nalewanie wody czy ubieranie się), mogą znacząco wpłynąć na poczucie odpowiedzialności i pewności siebie dziecka. Kolejnym ważnym aspektem jest wybieranie zabawek, akcesoriów do pokoju, które wpisują się w filozofię Montessori. Warto spojrzeć na drewniane bujaki, czy pomocniki kuchenne, tzw. kitchen helpery, które zostały specjalnie zaprojektowane w myśl metody Montessori. Ważne jest także, aby rodzice pełnili rolę obserwatorów i przewodników, nie narzucając gotowych rozwiązań, lecz pozwalając dziecku na własne odkrycia. Dzięki temu maluch uczy się niezależności, rozwija umiejętności motoryczne i poznawcze, a także buduje zaufanie do swoich możliwości, co stanowi solidną podstawę do dalszego rozwoju.

W krótkim podsumowaniu

Maria Montessori była pionierką nowoczesnej pedagogiki, a jej metoda nauczania zrewolucjonizowała podejście do edukacji na całym świecie. Metoda Montessori podkreśla wagę autonomii dziecka, jego naturalnej ciekawości oraz znaczenia przygotowanego środowiska, w którym dziecko może rozwijać się zgodnie z własnym rytmem. Dzięki tej filozofii Montessori dzieci nie tylko zdobywają wiedzę, ale także uczą się samodzielności, odpowiedzialności i umiejętności społecznych, które będą im towarzyszyć przez całe życie.

Bibliografia

Montessori, M. (1912). The Montessori Method: Scientific Pedagogy as Applied to Child Education in "The Children's Houses". New York: Frederick A. Stokes Company.

Lillard, A. S. (2005). Montessori: The Science Behind the Genius. New York: Oxford University Press.

Standing, E. M. (1998). Maria Montessori: Her Life and Work. New York: Plume.

Kramer, R. (1976). Maria Montessori: A Biography. New York: Addison-Wesley.

Isaacs, B. (2015). Understanding the Montessori Approach: Early Years Education in Practice. New York: Routledge.

Lillard, P. P. (1996). Montessori Today: A Comprehensive Approach to Education from Birth to Adulthood. New York: Schocken Books.